Twierdza Dęblin

Awatar użytkownika
Darula
Mistrz
Posty: 9088
Rejestracja: 2008-12-21, 17:38
Lokalizacja: Kraków
Kontakt:

Twierdza Dęblin

Post autor: Darula »

Twierdzę Dęblin wzniesiono w wyniku realizacji założeń obronnych opracowanych w Rosji na początku lat trzydziestych XIX wieku.
Dokonano tego za panowania cara Mikołaja I Romanowa po stłumieniu powstania listopadowego i włączeniu ziem Królestwa Polskiego do imperium rosyjskiego.
Budowę twierdzy w Dęblinie rozpoczęto w 1838 roku na podstawie dokumentacji przygotowanej przez wybitnego fortyfikatora generała inżyniera Iwana Dehna.
Pierwszym dziełem fortecznym o zarysie bastionowym – wzniesionym według systemu francuskiego inżyniera marszałka Sebastiana Vaubana na gruntach byłej wsi Modrzyce był pięcioboczny fort–cytadela. Od zachodu został wsparty o Wisłę frontem wodnym, utworzonym ze skazamatyzowanego wału ziemnego z centralnie położoną kaponierą główną – do flankowania boków i prowadzenia ostrzału brzegów rzeki – oraz muru Carnota wzniesionym na zewnętrznych skrzydłach frontu i posadowionym na skarpie wiślanej.
Do obrony flankowej frontu wodnego wyprowadzone zostały ze – złamanych pod kątem prostym i wysuniętych w stronę Wisły – skrzydeł magazynu, dwie działobitnie.
Natomiast do obrony czołowej służyły strzelnice artyleryjskie urządzone w dwóch czołach budynku koszarowego: północno-zachodnim i południowo-wschodnim.
Z pozostałych stron, cytadela została osłonięta wachlarzem połączonych kurtynami dwóch półbastionów oraz trzech bastionów. Były to obiekty ziemne ze skarpami i przeciwskarpami, oraz wysokimi wałami artyleryjskimi, otoczone fosą, do której wodę doprowadzano z Wisły przez dwie śluzy kaponiery, sąsiadujące z półbastionami.
Wnętrze cytadeli otoczono dwukondygnacjowym ciągłym budynkiem koszarowo-magazynowym, zbudowanym na rzucie zbliżonym do pięcioboku. Na jego załamaniach od północnego-wschodu i południowego-wschodu wzniesiono (dziś nieistniejące) dwie baszty kaponiery. Oprócz jednokondygnacjowej sklepionej poprzecznie kolebkowo i przykrytej płaszczem ziemnym części magazynowej - tworzącej kazamaty frontu wodnego wybudowany na pozostałych frontach budynek koszarowy jest dwu- i półtraktowy. Posiada on wewnętrzny ciąg komunikacyjny i jest również sklepiony kolebkowo. Otrzymał on elewację ceglaną wspartą na granitowym cokole zwieńczonym wydatnym gzymsem. Dawniej cały obwód koszarowy pokryty był nasypem ziemnym. Zewnętrzną elewację koszar na parterze wyposażono w otwory strzelnicze dla broni ręcznej, natomiast na piętrze stanowiska dla dział. Ponadto przez budynek koszarowy przeprowadzono cztery przejścia z furtami do bram i fos.
Nad fosą poniżej wałów wzniesiono na całym obwodzie cytadeli mur Carnota ze strzelnicami, a na załamaniach wałów kazamaty obronne do prowadzenia flankowego ostrzału fosy.
Od południa w wale, usytuowano dwukondygnacjowy, murowany z cegły budynek Bramy Lubelskiej. Elewacja frontowa obiektu jest pięcioosiowa ożywiona dekoracją z cegły profilowanej i kamienia, wykonana w stylu neoromańskim. Elewację bramy widoczną od dziedzińca ozdobiono trzema ryzalitami, pomiędzy którymi występują trzyosiowe arkadowe podcienia wsparte na kolumnach.
Pierwotnie od strony północnej prowadziła do twierdzy usytuowana także w wale druga brama zwana Bramą Warszawską. Jej elewacja frontowa wykonana była w stylu pseudoegipskim z motywami pylonów i gzymsów.
Obecnie do twierdzy od strony północnej można wejść przez furtę północną poprowadzoną przez budynek koszarowy. Elewacja frontowa tej części koszar wykonana jest też w stylu pseudoegipskim.
We wnętrzu cytadeli w różnym czasie wybudowano prochownię, budynek dowódcy twierdzy, pałac komendanta, cerkiew, dom cerkiewnego, plebanię, cerkiewkę, obronny magazyn zbożowy, piekarnię, ujęcie wody pitnej.
Do 1847 roku dla osłony przeprawy przez Wisłę, na jej drugim brzegu wzniesiono fort imienia Księcia Michała Gorczakowa.

Kolejnym etapem rozbudowy twierdzy było wybudowanie od strony wschodniej dzieł fortecznych zwanych rawelinami. Były to trójkątne obiekty ziemno-ceglane wzniesione około 250 m przed fosą cytadeli. Wybudowano także dwie reduty. Od południa imienia Generała Zajączka, a od północy imienia Generała Kątskiego. Przez dalszych trzydzieści lat nie prowadzono istotnej rozbudowy fortecy.

W oparciu o plany generała inżyniera Edwarda Totlebena w 1879 roku przystąpiono do dalszej rozbudowy twierdzy. W pierwszym etapie wzniesiono na jej obwodzie do 1882 roku sześć fortów artyleryjskich. Rozmieszczono je na obydwóch brzegach Wisły i na lewym brzegu Wieprza w promieniu od 2,5 km do 3,6 km od cytadeli w odstępach od 2,5 do 3,5 km. Były nimi: Fort I "Młynkowski" (obecnie "Nadwiślanka"), Fort II "Mierzwiączka", Fort III"Dęblin", Fort IV"Borowa", Fort V "Borek", Fort VI"Głusiec". W 1881 roku podczas realizacji pierwotnych projektów, wprowadzono ich modernizację, podnosząc walory obrony bliskiej fortów, polegające na zastosowaniu murów Carnota i aktywnych kojców - przed wybiegami z potern - do obrony fosy. W drugim etapie wybudowano w latach 1882-1885 w bezpośrednim sąsiedztwie linii kolejowej Dęblin (Iwangorod) - Radom-Kielce-Dąbrowa Górnicza drugi z planowanych zaporowy Fort Wannowski. Usytuowanie pierwszego (którego realizacja nie została wykonana) przewidywano pomiędzy Fortem II Mierzwiączka i Fortem III Dęblin w kierunku północno-wschodnim od wsi Żdżary.

W latach 1895-1908 przeprowadzono kolejną przebudowę twierdzy. Objęła ona wyłącznie część lewobrzeżną Wisły to jest Fort V Borek, Fort Wannowski oraz Fort VI Głusiec.
W wyniku przeprowadzonej rozbudowy powstała twierdza pierścieniowa. Pierścień wzajemnie wspierających się fortów tworzył główną linię obronną fortecy z cytadelą stanowiącą jej rdzeń.
Mimo tych zmian twierdza, podobnie jak większość rosyjskich umocnień, była przestarzała i niedostosowana do warunków nowoczesnej wojny, zwłaszcza w przypadku konfliktu z Niemcami. W 1909 roku twierdza została skasowana. W następnych latach wiele elementów twierdzy zostało rozebranych bądź wysadzonych. Kolejna zmiana planów tuż przed wybuchem pierwszej wojny światowej ponownie nadała Dęblinowi status twierdzy i zadanie obrony przepraw przez Wisłę.

W latach 1914–15 okolice twierdzy były polem ciężkich zmagań między wojskami rosyjskimi a niemieckimi i austro-węgierskimi. Sama twierdza jednak została opuszczona w tych samych dniach, co inne umocnienia rosyjskie na zachodzie Cesarstwa. 4 sierpnia 1915 roku do twierdzy wkroczyły wojska niemieckie.
W okresie międzywojennym cytadelę obsadzało Wojsko Polskie, zaś w większości fortów kontynuowano prace rozbiórkowe. W Dęblinie i jego rejonie mieściły się bardzo ważne magazyny wojskowe (w Stawach) oraz słynna szkoła lotnicza.
W roku 1939 wielkie tempo niemieckiej ofensywy nie pozwoliło zorganizować obrony Wisły na tym odcinku. Tragicznym dowodem na błędy popełnione w tym okresie przez stronę polską jest wysadzenie wspomnianej składnicy w Stawach. Zniszczone zostały wtedy ogromne ilości sprzętu wojennego, w tym około 200 tysięcy karabinów.
W czasie okupacji na terenie twierdzy mieścił się obóz jeniecki. W 1944 roku w rejonie Dęblina toczyły się bardzo ciężkie walki między wojskami radziecko-polskimi a niemieckimi.
Obecnie cytadela Twierdzy Dęblin zajęta jest przez Wojsko Polskie.

----------------------------------------------------------------------------------

STAN ZACHOWANIA
Stan zachowania fortów jest zróżnicowany: od całkowitej rozbiórki i zatarcia
narysu (fort 4 „Borowa"), znacznej likwidacji elementów ziemnych i kazamat (fort 1
„Nadwiślanka", fort 3 „Dęblin"), utrzymania się czytelnego narysu i częściowo
zachowanych kazamat (fort 5 „Borek"), do dobrego zachowania większości elementów
dzieł (fort 2 „Mierzwiączka" i fort 6 „Głusiec").
Fort nr 6 „Głusiec" jest kapitalnym przykładem dobrze zachowanego dzieła z lat
1879-1882, nie poddanego późniejszym modernizacjom. Fort zachował wał oraz fosę. W
dobrym stanie przetrwały barkowe zespoły schronów amunicyjnych z poternami.
Częściowo zachowany osiowy schron główny. Nie naruszone pozostały cztery wały
osłonowe. Szczególnie cenne są świetnie zachowane w szyi wjazdy do fortu oraz dwie z
czterech równoległych dróg dojazdowych. Zniwelowano niestety trawersy na wale
artyleryjskim.

Fort nr 2 „Mierzwiączka" jest dobrze zachowany w formie ukształtowanej po
modernizacji w latach 1882 - 1895. Rozbiórce uległy jedynie koszary schronowe i
kaponiery. Cieszą oczy zdumiewająco dobrze zachowane profile wałów ze stanowiskami
artyleryjskimi, fosa z murami przeciwskarpowymi, bogate w detal architektoniczny
fasady kazamat. Szkoda, że jedyna zachowana w twierdzy kaponiera barkowa nie znaj-
duje się w tym forcie, lecz w sąsiednim nr 3 „Dęblin".

Fort II Mierzwiaczka :arrow:
Załączniki
12.jpg
12.jpg (45.03 KiB) Przejrzano 7557 razy
11.jpg
11.jpg (65.19 KiB) Przejrzano 7557 razy
10.jpg
10.jpg (96.04 KiB) Przejrzano 7557 razy
09.jpg
09.jpg (49.94 KiB) Przejrzano 7557 razy
08.jpg
08.jpg (53.54 KiB) Przejrzano 7557 razy
07.jpg
07.jpg (43.17 KiB) Przejrzano 7557 razy
06.jpg
06.jpg (59.62 KiB) Przejrzano 7557 razy
05.jpg
05.jpg (58.73 KiB) Przejrzano 7557 razy
04.jpg
04.jpg (81.53 KiB) Przejrzano 7557 razy
03.jpg
03.jpg (50.4 KiB) Przejrzano 7557 razy
02.jpg
02.jpg (63.81 KiB) Przejrzano 7557 razy
01.jpg
01.jpg (61.98 KiB) Przejrzano 7557 razy
Człowiek zniesie wszystko prócz jajka.
.............................................................
www.rawelin.org
www.facebook.com/dariusz.krzysztalowski/
Awatar użytkownika
Darula
Mistrz
Posty: 9088
Rejestracja: 2008-12-21, 17:38
Lokalizacja: Kraków
Kontakt:

Post autor: Darula »

Fort II Mierzwiaczka cd :arrow:
Załączniki
24.jpg
24.jpg (68.38 KiB) Przejrzano 7556 razy
23.jpg
23.jpg (60.71 KiB) Przejrzano 7556 razy
22.jpg
22.jpg (69.64 KiB) Przejrzano 7556 razy
21.jpg
21.jpg (71.93 KiB) Przejrzano 7556 razy
20.jpg
20.jpg (83.62 KiB) Przejrzano 7556 razy
19.jpg
19.jpg (73.41 KiB) Przejrzano 7556 razy
18.jpg
18.jpg (81.67 KiB) Przejrzano 7556 razy
17.jpg
17.jpg (44.81 KiB) Przejrzano 7556 razy
16.jpg
16.jpg (67.13 KiB) Przejrzano 7556 razy
15.jpg
15.jpg (55.46 KiB) Przejrzano 7556 razy
14.jpg
14.jpg (25.07 KiB) Przejrzano 7556 razy
13.jpg
13.jpg (46.6 KiB) Przejrzano 7556 razy
Człowiek zniesie wszystko prócz jajka.
.............................................................
www.rawelin.org
www.facebook.com/dariusz.krzysztalowski/
Awatar użytkownika
Grzesław
Redaktor
Posty: 783
Rejestracja: 2008-12-31, 09:50
Lokalizacja: Kraków

Post autor: Grzesław »

Dobry wstęp do tematu Dęblińskiego Darula. Już parę razy się tam wybierałem, ale jednak nie pisane mi jest na razie oglądanie tej potężnej twierdzy. Szkoda tylko, że forty popadają w totalna ruinę, zresztą tak jak w większości miast.
Grzesław DeZoo
Hubertus1656
Użytkownik
Posty: 114
Rejestracja: 2009-01-07, 12:15
Lokalizacja: Karczew

Post autor: Hubertus1656 »

Obok Dęblina i Puław znajdziecie ruiny czterech schronów Regelbau514.
Troche inne niż na Przedmościu Warszawa:
Lokalizacja to Moszczanka,Skrudki,Pożóg Nowy
ODPOWIEDZ