Dla rozbudzenia wyobraźni o skali parac
Miliony na twierdzę
Projekt "Utworzenie Muzeum Fortyfikacji i Broni w obrębie Bastionu III i Arsenału w Zamościu” uzyskał dofinansowanie w kwocie 20 milionów złotych ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka.
Podczas czwartkowej (28 maja) konferencji w Wydziale Planowania Przestrzennego, Budownictwa i Ochrony Zabytków UM, wiceprezydenta Tomasz Kossowski oraz Jan Radzika - dyrektora Wydziału poinformowali o kolejnych pieniądzach jakie otrzymało miasto na rewitalizację obiektów historycznej twierdzy Zamość.
30 mln zł to kwota, na jaką wyceniono zakres prac rekonstrukcyjnych i inwestycyjnych w obrębie Bastionu III, obejmujące jego rekonstrukcję, stworzenie zadaszonej ekspozycji militariów, odnowienie budynku Arsenału oraz utworzenia w danej prochowni warsztatu naprawczego sprzętu wojskowego oraz utworzenia lapidarium.
Wiceprezydent Kossowski zaznaczył, że miasto przegotowane jest na realizację tego projektu ale terminy są bardzo napięte. Dokumentacja techniczna i pozwolenia na budowę muszą zostać przestawienie w ministerstwie już we wrześniu tego roku a rozpoczęcie prac na placu budowy powinno nastąpić w kwietniu 2010 roku. To - jak wielokrotnie powtórzył Kossowski – niezwykle mało czasu a może się zdarzyć, że w trakcie przygotowania dokumentacji pojawią się niespodziewane odkrycia zakopanych obecnie fragmentów umocnień.
Wg dyrektora Jana Radzika, ten etap prac rekonstrukcyjnych to największe wyzwanie również ze względu na zniszczenia jakie dokonały się przez lata w tej części twierdzy. Z drugiej jednak strony Bastion III to ewenement na skalę Polski. Dyrektor Wydziału Planowania Przestrzennego, Budownictwa i Ochrony Zabytków UM przypomniał, że ten bastion, w formie z początku XVIII wieku to jedyne rozwiązanie militarne w formie dwukondygnacyjnego bastionu.
Wliczając projekt utworzenia Muzeum Fortyfikacji i Broni w obrębie Bastionu III i Arsenału, do Zamościa trafiło już albo trafi do 2011 roku ok. 100 mln zł na rewitalizację twierdzy. Już teraz miasto postrzegane jest, choćby w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego, jako dobrze przygotowane i realizujące projekty w sposób – jak to określił wiceprezydent Kossowski – wręcz sztandarowy.
Muzeum Fortyfikacji i Broni w obrębie Bastionu III i Arsenału będzie – tak jak ma to miejsce obecnie - administrowane przez Muzeum Zamojskie. W jego zbiorach znajduje się już teraz taka ilość obiektów z różnych okresów, która w zupełności wystarczy na stworzenie ciekawej ekspozycji w odrestaurowanych wnętrzach Arsenału i pod szklanym dachem wewnątrz Bastionu III. Jednak plany, który legły u podstaw projektu złożonego do Ministerstwa, budują wizje nowoczesnego muzeum z dominującą rolą interaktywnych, multimedialnych rozwiązań, wykraczających poza tradycyjne pojmowanie ekspozycji historycznej. Ma to być – przynajmniej w wizji prezentowanej przez wiceprezydenta Kossowskiego – jako mikst Muzeum Powstania Warszawskiego i Muzeum w Bełżcu.
Projekt Muzeum Fortyfikacji i Broni w obrębie Bastionu III i Arsenału został przygotowany przez zespół projektowy pod kierownictwem dr hab. inż. arch. Zbigniewa Myczkowskiego z Instytutu Architektury Krajobrazu, w Zakładzie Krajobrazu Otwartego i Budowli Inżynierskich na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej.
Hotel w kazamatach
Hotel w kazamatach a pod nim parking dla samochodów osobowych, ścieżka dydaktyczna w kierunku Arsenału a obok zadaszona ekspozycja militariów. Oto w dużym skrócie wizja zmian południowej strony umocnień twierdzy Zamość przedstawiona w poniedziałek (10 grudnia) przez zespół prof. Zbigniewa Myczkowskiego z Politechniki Krakowskiej (Zakład Krajobrazu Otwartego i Budowli Inżynierskich).
Właśnie rozpoczyna się rewitalizacja części zamojskiej twierdzy finansowana przez Norwegów a oto dostajemy do ręki naukowe założenia do kolejnego etapu odtwarzania umocnień twierdzy Zamość.
Zespół prof. Myczkowskiego przekopał archiwa Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego i odnalazł dziesiątki opracować z XVII, XVIII i XIX wieku dotyczących ówczesnej myśli inżynierskiej. Prof. Myczkowski zaznaczył we wstępie do poniedziałkowej prezentacji, że złożoność rekonstrukcji murów obronnych z umocnieniami jest wynikiem wielowiekowych zmian i udoskonaleń jakie prowadzili inżynierowie na usługach Zamoyskich a potem rosyjskiego zaborcy i nie jest możliwym odtworzenie ich wyglądu w konkretnym okresie. Zresztą nie byłoby to uzasadnione ze względów poznawczych. Warto - jak sądzi profesor - pokazac najlepsze rozwiązania z każdego okresu. Stąd zupełnie zrozumiałym powinno być założenie, że w odtwarzanej, południowej części twierdzy powinny być pokazane wszystkie etapy zabudowy obronnej. – To rodzaj wędrówki w czasie – powiedział prof. Myczkowski (na zdjęciu poniżej). – Planowana ścieżka dydaktyczna poprowadzi nas w głąb historii i ukaże rozwój myśli wojskowej.
Prezentacja plansz wywołała wśród zebranych radnych Rady Miasta, architektów związanych z Zamościem i dziennikarzy duże zainteresowanie. Dopiero co zmaterializowana wielomiesięczna praca zespołu z Politechniki Krakowskiej pokazała ogrom prac, jakie stoją przed wykonawcami tego ambitnego projektu.
Wg słów dr. Krzysztofa Wielgusa (na zdjęciu poniżej) już wykonanie prostych prac ziemnych, wymurowania niskich murów i prac wycinkowych na przedpolu wg koncepcji zawartej w pierwszej, skromniejszej wersji odtworzenia południowych murów twierdzy da obraz Zamościa jako wspaniałego obiektu – przykładu twierdzy porównywanej z najlepszymi osiągnięciami sztuki budownictwa obronnego w Europie.
Druga wersja zmian - o wiele bardziej radykalna - zakłada np. usunięcie torowiska z obrębu rawelinu nr 1 i umieszczeniu w nadszańcach 1 i 2 hotelu oraz parkingu dla samochodów osobowych. Dr Wielgus jest zdania, że zbudowanie takiego hoteli nie jest niczym niezwykłym. Podobny projekt zrealizowano w Krakowie a ilość chętnych inwestorów zainteresowanych takimi lokalizacjami dla inwestycji hotelarskich jest ogromna.
Projektanci zaproponowali również skrycie dzisiejszej Ekspozycji plenerowej uzbrojenia przy Arsenale pod szklanym dachem, który imitowałby rawelin.
Proste, wstępne kalkulacje kosztów wskazują, że koszt pełnego odtworzenia umocnień pofortecznych frontu południowego twierdzy Zamość byłby mniejszy niż koszt obecnie realizowanego projektu rewitalizacji finansowanego w ramach Funduszy norweskich.
Widziałem plany i wizualizacje, które zrobiły na mnie gromne wrażenie 
